ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Τι είναι ο διαβήτης;
Ο διαβήτης είναι η ονομασία που δίνεται σε μια ομάδα διαφορετικών παθήσεων στις οποίες υπάρχει μεγάλη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα. Το πάγκρεας είτε δεν μπορεί να παράγει ινσουλίνη είτε η ινσουλίνη που παράγει δεν αρκεί και δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά. Χωρίς την επίδραση της ινσουλίνης, η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα, οδηγώντας σε υψηλά επίπεδα γλυκόζης του αίματος τα οποία προκαλούν προβλήματα υγείας που συνδέονται με τον διαβήτη.
Τι ακριβώς δεν λειτουργεί σωστά;
• Ο οργανισμός χρειάζεται, ως κύρια πηγή καυσίμου ή ενέργειας, ένα ειδικό ζάχαρο που ονομάζεται γλυκόζη. Ο οργανισμός παράγει γλυκόζη από τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες όπως τα ψωμιά, δημητριακά πρωινού, ρύζι, ζυμαρικά, πατάτες, γάλα, γιαούρτι και φρούτα.
• Η γλυκόζη μεταφέρεται σε όλο το σώμα μέσω του αίματος – το επίπεδο δεν θα πρέπει να είναι πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό. Όταν η γλυκόζη υπερβαίνει ένα ορισμένο επίπεδο, ένα μέρος της πρέπει να βγει από το αίμα και να εισέλθει στους ιστούς του σώματος για να παρέχει την ενέργεια που χρειάζονται τα κύτταρα προκειμένου να διασφαλιστεί η σωστή λειτουργία του οργανισμού σας. Ένα μέρος της γλυκόζης αποθηκεύεται επίσης στο συκώτι (όπως π.χ. θα αποθηκεύατε είδη διατροφής στο ντουλάπι της κουζίνας) έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί αργότερα αν χρειαστεί. Όταν το επίπεδο γλυκόζης πέσει πολύ χαμηλά, ένα μέρος της γλυκόζης που είναι αποθηκευμένη στο συκώτι απελευθερώνεται στο αίμα για να το επαναφέρει σε υψηλότερο επίπεδο.
• Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας, έναν αδένα που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το στομάχι. Η ινσουλίνη είναι σαν ένα κλειδί που ανοίγει τις «πόρτες» των κυττάρων του σώματος (δίοδοι γλυκόζης) και επιτρέπει στη γλυκόζη να περνά από το αίμα στα κύτταρα όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ενέργεια. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται μεταβολισμός της γλυκόζης.
• Στον διαβήτη, το πάγκρεας είτε δεν μπορεί να παράγει ινσουλίνη είτε η ινσουλίνη που παράγει δεν μπορεί να λειτουργεί σωστά.
• Χωρίς την επενέργεια της ινσουλίνης, οι δίοδοι της γλυκόζης είναι κλειστές. Η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα οδηγώντας σε υψηλά επίπεδα γλυκόζης του αίματος που προκαλούν προβλήματα υγείας τα οποία συνδέονται με τον διαβήτη.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι διαβήτη;
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι διαβήτη. Ο διαβήτης τύπου 1 είναι λιγότερο διαδεδομένος, προσβάλλει συνήθως παιδιά και νεαρούς ενήλικες, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια ασθένεια τρόπου ζωής που προσβάλλει το 85–90% όλων των ανθρώπων που έχουν διαβήτη. Συνήθως προσβάλλει ενήλικες αλλά και νεαρότερα άτομα, ακόμη και παιδιά, παθαίνουν τώρα αυτή την ασθένεια τρόπου ζωής.
Τι είναι ο διαβήτης τύπου 1;
Αυτός ο διαβήτης ήταν παλαιότερα γνωστός ως ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης ή νεανικός διαβήτης. Ωστόσο, αυτό προκαλούσε σύγχυση επειδή πολλά άτομα ώριμης ηλικίας με διαβήτη τύπου 2 χρειάζονται ινσουλίνη για καλή διαχείριση του διαβήτη. Αν και ο διαβήτης τύπου 1 μπορεί να εμφανιστεί, και πράγματι εμφανίζεται, σε οποιαδήποτε ηλικία, προσβάλλει συνήθως παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Ο διαβήτης τύπου 1 είναι η λιγότερο διαδεδομένη μορφή διαβήτη, προσβάλλοντας μόλις το 10–15% όλων των ατόμων με διαβήτη. Στον διαβήτη τύπου 1, το πάγκρεας δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη επειδή τα συγκεκριμένα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη έχουν καταστραφεί από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Αυτή η ινσουλίνη πρέπει να αντικαθίσταται. Επομένως, τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 πρέπει να λαμβάνουν ινσουλίνη κάθε μέρα για να ζήσουν. Προς το παρόν, η ινσουλίνη μπορεί να χορηγείται μόνο με ένεση ή με αντλία ινσουλίνης, αλλά μπορεί να είναι εφικτές και άλλες μέθοδοι χορήγησης στο μέλλον.
Ποιος έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθει διαβήτη τύπου 1;
Δεν γνωρίζουμε ακόμη την επακριβή αιτία του διαβήτη τύπου 1, αλλά όμως γνωρίζουμε ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση. Ωστόσο, μπορεί να συμβεί μόνο όταν κάτι, όπως π.χ. μια ιογενής λοίμωξη, δίνει το έναυσμα στο ανοσοποιητικό σύστημα να καταστρέψει τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη στο πάγκρεας. Αυτό ονομάζεται αυτοάνοση αντίδραση. Αν και η αιτία του διαβήτη τύπου 1 δεν έχει τίποτα να κάνει με τον τρόπο ζωής, ένας υγιεινός τρόπος ζωής είναι πολύ σημαντικός και βοηθά στη διαχείριση της πάθησης.
Μπορεί να προληφθεί ή να θεραπευτεί ο διαβήτης τύπου 1;
Αν και γίνονται πολλές έρευνες, σ’ αυτό το στάδιο δεν μπορεί να γίνει τίποτα για την πρόληψη ή την ίαση του διαβήτη τύπου 1.
Τι είναι ο διαβήτης τύπου 2;
Αυτός ο διαβήτης ήταν παλαιότερα γνωστός ως ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης ή διαβήτης των ενηλίκων. Είναι κατά πολύ η πιο διαδεδομένη μορφή, και προσβάλλει το 85–90% όλων των διαβητικών.Αν και συνήθως προσβάλλει ενήλικες, όλο και περισσότεροι νέοι, ακόμη και παιδιά, αναπτύσσουν τώρα διαβήτη τύπου 2. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια ασθένεια τρόπου ζωής και συνδέεται στενά με την υψηλή αρτηριακή πίεση, τα μη φυσιολογικά λιπίδια στο αίμα και το κλασικό «σχήμα μήλου» του σώματος όπου υπάρχει περιττό βάρος γύρω από τη μέση. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 παρουσιάζουν συνήθως αντίσταση στην ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει ότι το πάγκρεάς τους παράγει ινσουλίνη, αλλά η ινσουλίνη δεν λειτουργεί τόσο καλά όσο θα έπρεπε. Το πάγκρεας ανταποκρίνεται δουλεύοντας πιο εντατικά για την παραγωγή περισσότερης ινσουλίνης. Τελικά δεν μπορεί να παραχθεί επαρκής ποσότητα για τη διατήρηση της ισορροπίας της γλυκόζης και έτσι αυξάνονται τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής μπορεί να καθυστερήσει την ανάγκη για χάπια ή/και ινσουλίνη. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι αν όντως χρειάζεστε χάπια ή/και ινσουλίνη, αυτή είναι απλώς η φυσική εξέλιξη της νόσου. Παίρνοντας χάπια ή/και ινσουλίνη αμέσως μόλις τα χρειαστείτε, μπορούν να μειωθούν οι επιπλοκές που προκαλούνται από τον διαβήτη.
Ποιος έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθει διαβήτη τύπου 2;
Αν και δεν υπάρχει μία μοναδική αιτία για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2, υπάρχουν γνωστοί παράγοντες κινδύνου. Μερικοί από αυτούς μπορούν να αλλάξουν, ενώ άλλοι όχι.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ
Τα άτομα που έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθουν διαβήτη τύπου 2 έχουν συχνά τους παρακάτω παράγοντες κινδύνου:
• Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
• Ηλικία – ο κίνδυνος αυξάνεται καθώς μεγαλώνουμε
• Γυναίκες που έχουν:
-γεννήσει παιδί άνω των 4,5 κιλών ή είχαν διαβήτη κύησης κατά την εγκυμοσύνη
-μια πάθηση γνωστή ως Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών(Polycystic Ovarian Syndrome).
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ
• Τρόπος ζωής
• Βάρος
• Επίπεδο σωματικής δραστηριότητας
• Αρτηριακή πίεση
• Είδος τροφών που τρώμε
• Χοληστερίνη
• Κάπνισμα
Μπορεί να προληφθεί ή να θεραπευτεί ο διαβήτης τύπου 2;
Οι άνθρωποι που κινδυνεύουν από διαβήτη τύπου 2 μπορεί να τον καθυστερήσουν ή ακόμη και να τον αποτρέψουν ακολουθώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Αυτό περιλαμβάνει τακτική σωματική δραστηριότητα, υγιεινές επιλογές διατροφής και την επίτευξη υγιεινότερου σωματικού βάρους, ιδιαίτερα αν τους έχουν ενημερώσει ότι έχουν παράγοντες κινδύνου για διαβήτη.
Διαβήτης Κύησης
Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και υποχωρεί συνήθως μετά τη γέννηση του βρέφους. Κατά την εγκυμοσύνη, ο πλακούντας παράγει ορμόνες που βοηθούν το μωρό να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί. Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται επειδή οι ορμόνες αυτές εμποδίζουν επίσης τη δράση της ινσουλίνης της μητέρας. Αυτό ονομάζεται ινσουλινοαντίσταση (insulin resistance). Η έγκυος γυναίκα χρειάζεται επιπλέον ινσουλίνη για να μπορεί η γλυκόζη να μεταβεί από το αίμα στα κύτταρα όπου χρησιμοποιείται για ενέργεια. Όταν μια γυναίκα είναι έγκυος, χρειάζεται 2 ή 3 φορές περισσότερη ινσουλίνη από το κανονικό. Αν ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει τόση ινσουλίνη, αναπτύσσεται διαβήτης.
Όταν ολοκληρωθεί η εγκυμοσύνη και οι ανάγκες ινσουλίνης της γυναίκας επανέλθουν στο φυσιολογικό, ο διαβήτης συνήθως υποχωρεί αλλά συχνά επιστρέφει αργότερα στη ζωή.
Ποιος έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθει διαβήτη κύησης;
Διαβήτη της κύησης αναπτύσσει το 5 έως 8% όλων των εγκύων γυναικών γύρω στην 24η έως 28η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Στις γυναίκες που κινδυνεύουν περισσότερο περιλαμβάνονται όσες είναι άνω των 30 ετών, έχουν οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2 και είναι υπέρβαρες.
Τι είναι ο προδιαβήτης;
Ένα άτομο θεωρείται ότι έχει προδιαβήτη αν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα του είναι υψηλότερα από τα φυσιολογικά αλλά δεν είναι ακόμη αρκετά υψηλά για να διαγνωστεί ότι πάσχει από διαβήτη. Υπάρχουν δύο κοινές παθήσεις που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2 — Διαταραγμένη Γλυκόζη Νηστείας (Impaired Fasting Glucose – IFG), Διαταραγμένη Ανοχή στη Γλυκόζη (Impaired Glucose Tolerance – IGT).
Διαταραγμένη Γλυκόζη Νηστείας (IFG)
Διάγνωση αυτής της πάθησης γίνεται όταν το επίπεδο γλυκόζης νηστείας* (το αίμα λαμβάνεται συνήθως από το βραχίονα) είναι υψηλότερο από το φυσιολογικό, αλλά μετά από ένα γλυκό ποτό (Από του Στόματος Δοκιμασία Ανοχής στη Γλυκόζη – Oral Glucose Tolerance Test) το επίπεδο δεν είναι αρκετά υψηλό για να αποκαλείται Διαταραγμένη Ανοχή στη Γλυκόζη ή διαβήτης.
Διαταραγμένη Ανοχή στη Γλυκόζη (IGT)
Διάγνωση αυτής της πάθησης γίνεται όταν τα αποτελέσματα μιας Από του Στόματος Δοκιμασίας Ανοχής στη Γλυκόζη δείχνουν ότι το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα είναι πάνω από 7,8mmol/L αλλά κάτω από 11mmol/L δύο ώρες μετά από ένα γλυκό ποτό.Ποιος έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθει IFG ή IGT; Οι δύο αυτές παθήσεις είναι πιο συχνές σε άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2, δεν είναι δραστήρια και είναι υπέρβαρα. Οι άνθρωποι που έχουν περιττό βάρος γύρω από τη μέση διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο.
Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα του διαβήτη;
Στον διαβήτη τύπου 1, τα συμπτώματα συχνά εμφανίζονται ξαφνικά και μπορεί να είναι απειλητικά για τη ζωή, επομένως η διάγνωση γίνεται συνήθως αρκετά γρήγορα. Στον διαβήτη τύπου 2, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν καθόλου συμπτώματα, ενώ άλλες ενδείξεις μπορεί να περάσουν απαρατήρητες επειδή θεωρούνται συνέπεια της «προχωρημένης ηλικίας». Ως εκ τούτου, από τη στιγμή που γίνονται αντιληπτά τα συμπτώματα, οι επιπλοκές του διαβήτη μπορεί να είναι ήδη παρούσες. Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
• Μεγαλύτερη δίψα από τη συνηθισμένη
• Πηγαίνετε στην τουαλέτα πιο συχνά, ιδιαίτερα τη νύχτα
• Αίσθημα κόπωσης και λήθαργου
• Νιώθετε ότι πεινάτε συνεχώς
• Τραύματα που αργούν να επουλωθούν
• Φαγούρα, μολύνσεις του δέρματος ή εξανθήματα
• Αλλαγές στο βάρος
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους (τύπου 1)
• Πονοκεφάλους